Uitnodiging voor de filmvoorstelling

De oorlogsjaren 1940-45 in midden Zeeuws-Vlaanderen

Gepresenteerd door cineast Leen Muller

donderdag 04 februari 2021, hotel l ‘Escaut, Scheldekade 65, Terneuzen. Aanvang 20.00 u

Beste leden, mevrouw, mijnheer,

Donderdag 23 april 2020, L'Escaut, Scheldekade 65, Terneuzen, aanvang 20 uur. 

Uitnodiging voor de lezing 

over de luchtoorlog boven Zeeland

door Wim de Meester en Kees Stoutjesdijk

Luchtoorlog boven Zeeuws-Vlaanderen tijdens de Tweede Wereldoorlog, lezing door Wim de Meester en Kees Stoutjesdijk

Al in 2015 hebben ze de handen ineengeslagen om een serie boeken te schrijven over de luchtoorlog in WO-II boven Zeeland. Een project dat grotendeels gebaseerd is op het in de loop der jaren zorgvuldig en uitgebreide archief van Wim de Meester en van niet eerder gepubliceerd materiaal.

In deel 3 over Zeeuws-Vlaanderen geven de auteurs tot in detail deze strijd weer, ondersteund door Luftwaffe records en gegevens van families over bemanningsleden. Het geheel is voorzien van veel foto’s, documenten, tekeningen en nabeschouwingen. In de lezing wordt een boeiende inkijk van deze publicatie gegeven.

De boeken delen A en B zijn die avond te koop voor de gezamenlijke introductieprijs van €. 45,95.

(zie bijgevoegde uitnodiging)

De luchtoorlog boven Zeeland – delen 3A en 3B – Zeeuws-Vlaanderen

In 2019 en 2020 vieren we dat het Koninkrijk der Nederlanden 75 jaar geleden is bevrijd en we sindsdien in vrijheid leven. De landelijke aftrap van dit lustrumjaar vond plaats door Koning Willem-Alexander op 31 augustus 2019 in Terneuzen. Tijdens deze bijeenkomst was er ook volop aandacht voor de Slag om de Schelde eind 1944. Een belangrijke operatie die lange tijd onderbelicht is geweest. Met de verovering van beide oevers van de Westerschelde kwam de Scheldemonding vrij en werd Antwerpen de aanvoerhaven voor de geallieerde legers.

Niet alleen de Slag om de Schelde is minder bekend dan bijvoorbeeld de slag om Arnhem of de invasie in Normandië, ook alle andere militaire handelingen die op en boven Zeeuws-Vlaanderen hebben plaatsgevonden, hebben te weinig aandacht gekregen. De auteurs hebben mede om die reden gemeend het boekwerk ‘De luchtoorlog boven Zeeland, deel 3, Zeeuws-Vlaanderen, samen te stellen en in april uit te brengen. Hiermee kan een breed publiek kennis nemen van de vele acties die hebben plaatsgevonden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Niet alleen de geallieerde acties en betrokken bemanningsleden worden uitgebreid beschreven, maar ook de Duitse kant wordt belicht.

Dit boek (in twee delen) beschrijft niet alleen de luchtstrijd in de meidagen door de Armée de l’Air, de Aeronavale en de Royal Air Force contra de Luftwaffe boven Zeeuws-Vlaanderen, maar alle voorvallen die zich in de periode 1939-1945 in dit meest zuidelijke deel van Zeeland hebben voorgedaan. Het is een afgewogen mix van militair-historische feiten, aangevuld met het menselijke verhaal van de betrokken bemanningsleden, hun families en andere slachtoffers, waaronder uiteraard de bevolking van Zeeuws-Vlaanderen.

Er is aandacht voor specifieke onderwerpen zoals de uitschakeling op de eerste oorlogsdag van een Duitse Staffel bommenwerpers van het type Heinkel He 111 boven Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen. Beschreven wordt de vergeefse inzet van de Franse jachtvliegtuigen in pogingen om de Franse en later de Belgische troepen, luchtdekking te geven. De afloop van de Mei 1940 campagne gaat over naar Operatie Dynamo, de evacuatie van de ingesloten Franse en Britse troepen bij Duinkerken. De pogingen van de Luftwaffe om deze geallieerde inzet tegen te gaan, is niet ongemerkt aan Zeeuws-Vlaanderen voorbijgegaan.

Na afloop van de geslaagde evacuaties volgt de ‘Battle of Britain’. De ‘Battle of the Barges’,een gedetailleerde weergave van de pogingen van de Royal Air Force om de opbouw van de Duitse invasievloot te verhinderen. De bommenwerpers van Bomber Command en Coastal Command zijn in de zomer en herfst van 1940 vrijwel iedere nacht in actie, ook boven Zeeuws-Vlaanderen en de Westerschelde. Hun pogingen en de tegenmaatregelen van de Luftwaffe en de Kriegsmarine worden minutieus weergegeven.

Daarna volgen tot de zomer van 1944 de steeds omvangrijker wordende nachtelijke bombardementen van de RAF naar doelen in Duitsland en de bezette gebieden. Tot medio november 1943 zijn er grote verliezen als gevolg van de Duitse Nachtjagd en de zware luchtafweer, opgesteld rondom Vlissingen, Breskens en Terneuzen. Vanaf de zomer van 1942 komen daar ook de missies bij van de Amerikaanse luchtstrijdkrachten, die bij daglicht de oorlog naar Duitsland brengen. Zware luchtgevechten zijn het gevolg waarbij de Messerschmitts en Focke-Wulfs van de Luftwaffe veelvuldig worden ingezet.

De vele daaruit voortkomende verliezen aan beide zijden worden zeer accuraat weergegeven. De Amerikanen staan er overdag niet alleen voor. De tactische luchtstrijdkrachten van de RAF met haar B-25 bommenwerpers en de vele Spitfires en Typhoons geven de Duitse bezetter geen moment rust.

De bevrijdingsperiode van begin september tot begin november 1944 is een ongekende periode van afzien voor de bevolking, de bezetter en de geallieerden. Dit heeft alles te maken met de terugtrekking van het ingesloten Duitse 15. Armee, direct gevolgd door operatie Switchback. De vrijmaking van de toegang tot de Westerschelde. Hiervoor moeten de Duitse troepen in ‘De zak van Breskens’ en de kustbatterijen op Walcheren en West Zeeuws-Vlaanderen worden uitgeschakeld.

Een dramatische gebeurtenis is het bombardement op Breskens op 11 september 1944. Minder bekend zijn echter de vergelijkbare aanvallen vanuit de lucht op de Kanaalzone van Gent naar Terneuzen, Biervliet, Hoofdplaat, Schoondijke, Oostburg, Sluis, Cadzand en Retranchement door de bommenwerpers van No. 2 en No. 84 Group RAF. Tevens worden de bombardementen op 11 oktober 1944 op Fort Frederik Hendrik door de Lancasters van Bomber Command uitgebreid weergegeven.

Geheel onbekend is tot nu toe de inzet van de Amerikaanse Ninth Air Force gebleven. De auteurs hebben de documenten in de archieven weten te achterhalen, waardoor dit stukje geschiedenis aan de vergetelheid kan worden onttrokken.

Ook geheel nieuw is de uitgebreide beschrijving van de betrokkenheid van de zware Duitse Flak in het tegengaan van de opmars van de Canadese (West Zeeuws-Vlaanderen) en Poolse grondtroepen (Oost Zeeuws-Vlaanderen). De zware Flak moest in de maanden september en oktober 1944 voortdurend van rol wisselen. Van luchtdoelen naar ‘targets’ op zee en op het land en weer omgekeerd.

De dagelijkse planning en vuurondersteuning aan met name de ‘64. Infanteriedivision’, belast met de verdediging van de ‘Breskens pocket’, is integraal in deze boeken opgenomen.

Zo ook de maanden tot aan de capitulatie van Nazi-Duitsland, waarin Zeeuws-Vlaanderen ondanks de bevrijding frontgebied is gebleven. Dit als gevolg van de inzet van de Luftwaffe door mijnen te droppen in de Westerschelde en de terreur aanvallen door V-1’s en V-2’s op Antwerpen.

Veel van deze projectielen vallen kort na de lancering neer en met name Oost Zeeuws-Vlaanderen heeft hier de gevolgen van moeten ondervinden.

De publicaties besluiten met de inzet van de Barrage Balloon Squadrons van de Royal Air Force, die operationeel zijn van november 1944 tot en met april 1945. Het operatiegebied concentreert zich boven de Westerschelde, de haven van Terneuzen en de Westerscheldedoorgang ter hoogte van Kloosterzande. Een nog niet eerder weergegeven geschiedenis.

Deze banden zijn een weergave die niet alleen is gebaseerd op officiële verslagen maar ook van vele getuigenissen, met veel foto’s, documenten, sterkte-overzichten, schetsen, tekeningen en nabeschouwingen.

Speciaal voor deze bijzondere uitgave is er een Ten Geleide verzorgd door burgemeester Marga Vermue van de gemeente Sluis en een Preface door Kolonel Thomas Fischer, Defensieattaché van de Bondsrepubliek Duitsland te Den Haag.

Veel extra gegevens

Ondanks de grote hoeveelheid data die al in het archief van Wim de Meester aanwezig is, bleek dat een aanvullende zoektocht in de archieven en naar families van de betrokken bemanningsleden nog een grote hoeveelheid vaak uniek materiaal opleverde. Veel gegevens en vooral foto’s en documenten die in deze uitgave zijn opgenomen, zijn derhalve nooit eerder gepubliceerd. Dit is mede mogelijk geworden door samenwerking met onder meer de archieven van de gemeenten Sluis, Terneuzen en Hulst alsmede het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. Aanvullende informatie en foto’s kwamen beschikbaar via bevriende auteurs en historici. Het dankwoord in het boek is dan ook substantieel.

De voornaamste bronnen echter waren de families van bemanningsleden die betrokken waren in de luchtstrijd. Zowel van Nederlandse, Geallieerde en van Duitse zijde. Hiermee zijn in de uitgave verhalen opgenomen van onder meer de families van Wing Commander Roy Arnold, 1Lt. Daniel Nauman, Wing Commander Hodder en de story van 1Lt. Aubrey Stanhope en zijn jonge echtgenote, die in Engeland achterbleef. Beslist niet mag worden vergeten de belevenissen van Lt. James Keelan, die met zijn B-17 tot tweemaal toe in de monding van de Westerschelde neerstort en ook tot tweemaal toe als enige overlevende kan worden gered. Ook vele Duitse vliegers komen aan het woord en ook hun belevenissen zijn, waar mogelijk, in detail opgetekend.

Met hun bijzondere persoonlijke gegevens kon een zeer volledig beeld van deze voorvallen gegeven worden. Dit alleen al maakt dit boek uniek. Opgemerkt dient te worden dat de verhalen over de voorvallen en slachtoffers van alle strijdende partijen gaan, zowel Nederlandse, Geallieerde als Duitse nationaliteit. Uiteindelijk bleken er twee delen met gezamenlijk 738 pagina’s nodig om alle gegevens over deze periode op Zeeuws-Vlaanderen te bundelen.

Het aspect van de zeeoorlog

Ook de vrijwel dagelijkse gebeurtenissen ter hoogte van het Zeeuwse kustgebied moeten worden vastgelegd. De vrijwel dagelijkse luchtaanvallen op de mijnenvegers en Vorpostenboten van de Kriegsmarine, de mijnencampagnes van de Royal Air Force in de aanloop naar D-Day en de inzet van de Luftwaffe om dezelfde vaarwateren (met name de Wielingen en de Westerschelde) onbegaanbaar te maken (en te houden).

Het verloren gaan van talloze Duitse ‘Minensuchbooten’en ‘Vorpostenbooten’. De grootschalige acties en inzet met betrekking tot operatie Cerberus, waarbij de Duitse slagkruisers Scharnhorst en Gneisenau alsmede de zware kruiser Prinz Eugen met een omvangrijk escorte langs Zeeuws-Vlaanderen voeren, het overbrengen van de Flakkruiser Ariadne van Antwerpen naar veiliger oorden medio 1944 om er enkele te noemen.

De laatste hoofdstukken zullen de vele verliezen aan geallieerde mijnenvegers weergeven alsmede de bestrijding van de Duitse kleine onderzeeboten.

Hiermee zijn we er echter nog niet. De auteurs hebben de vele oorlogshandelingen tussen de Kriegsmarine en de geallieerde luchtmacht ter hoogte van het Zeeuws-Vlaamse kustgebied en de Wielingen moeten verplaatsen naar een aanvullend extra deel. Dit omdat het onmogelijk is om de veelheid van gegevens op een acceptabele wijze een plaats in deze boekwerken te kunnen geven.

Wim de Meester en Kees Stoutjesdijk

 Waar verkrijgbaar?

De publicatie over Zeeuws-Vlaanderen in haar geheel omvat ruim 450 foto’s. De tekst wordt ondersteund door vele originele en unieke documenten. De boeken worden uitgevoerd als hardcover in zw/w druk op A4 staand formaat. De banden omvatten gezamenlijk 738 pagina’s.

De eerste druk zal 2 x 500 stuks zijn.

Tot 15 april 2020  is de uitgave via voorinschrijving te koop voor de introductieprijs van € 45,95 (exclusief verzendkosten). Ook tijdens de lezingen op 16 april en 23 april 2020 respectievelijk te Philippine en Terneuzen zal deze speciale introductieprijs worden gehanteerd.

Voorinschrijven kan via info@ww2research.nl, Kees Stoutjesdijk (k.stoutjesdijk@ww2research.nl  tel. 0651471389)                                     of Wim de Meester

w-demeester@ww2research.nl    tel. 0647585504 en/of 0172424529.

De boeken zullen na 15 april 2020 tijdens de lezingen en bij de meeste boekhandels in Zeeland te koop zijn.

Deel 1, Noord-Beveland, is € 37,95 excl. verzendkosten.

De delen 2A en 2B, Schouwen-Duiveland zijn nog beperkt leverbaar. Kosten 59,95 excl. verzendkosten.

Planning serie

Voor de hele serie over Zeeland is een planning opgesteld waarbij het laatste deel naar verwachting in de loop van 2025 het levenslicht zal zien. Alle informatie hierover, bijzonderheden, verslagen en foto’s van bijeenkomsten zijn in te zien via de website van de stichting ww2research op www.ww2research.nl .Ook zijn hier de verschillende andere uitgaven te bestellen.

Gepland zijn deel 4, Zuid-Beveland, deel 5, Tholen en St. Philipsland, deel 6, Walcheren (in drie banden), deel 7 ‘De zeeoorlog in Zeeland’ en deel 8 Kustwateren.

De auteurs

Wim de Meester (1951), geboren te Breskens en woonachtig in Alphen aan den Rijn. Zijn gehele leven staat in het teken van een diepgaande interesse in zowel de moderne als in de historische luchtvaart met het accent op de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog in en om het Zeeuwse luchtruim. Eind jaren zeventig sloot hij zich aan bij de Luchtoorlog Documentatie Groep en bezocht hij de archieven van Zeeuwse gemeenten. Tegelijkertijd ontstond de gedachte om de gehele lucht- en zeeoorlog in en om Zeeland van 1939 tot en met 1945 te gaan onderzoeken. Een jarenlange zoektocht in diverse Europese archieven volgde. Hij werd gevraagd voor een vrijwilligersfunctie bij de Sectie Luchtmachthistorie en het MLM Militaire Luchtvaart Museum te Soesterberg (twaalf jaar). Met de opkomst van het internet volgden vele andere mogelijkheden waarbij Wim en zijn echtgenote in de gelegenheid kwamen om specifieke uitgevers, veteranen en nabestaanden daarvan te bezoeken zowel in Nederland als het buitenland. Het levenswerk is inmiddels een manuscript met een gedetailleerde dag voor dag beschrijving gedurende de eerdergenoemde periode. Enkele jaren geleden kwam Wim in contact met de stichting Wings to Victory waarbij een modus werd gevonden om de resultaten van alle research over de afgelopen ruim 30 jaren over te dragen aan de database van de stichting. Hierna ging Wim verder met de verdieping van het bereikte resultaat. Daarnaast werd hij opnieuw op vrijwillige basis betrokken bij het nieuwe Nationaal Militair Museum op de voormalige vliegbasis Soesterberg en bij onder andere een project van de Amerikaanse auteur Larry Hickey. Wim de Meester, met een verwijzing naar een uitspraak van Viruly: een leven voor de Zeeuwse Luchtvaart.

Kees Stoutjesdijk (1958) woonachtig te Middelharnis is Zeeuw van geboorte en opgegroeid in Colijnsplaat op Noord-Beveland. Hij is vanaf zijn jeugd geïnteresseerd in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en meer specifiek in de militaire luchtvaart uit die periode. In de periode 2008-2015 was hij actief betrokken bij de stichting WO2 Goeree-Overflakkee waar hij naast onderzoek ook lezingen, exposities en schilderijen en diverse publicaties verzorgde over de voorvallen in de luchtoorlog. Daarnaast verzorgt hij onder meer het jaarlijks bezoek van RAuxAF No. 600 ‘City of London’ Squadron aan Nederland, is vertegenwoordiger van het International Bomber Command Centre en helpt desgevraagd bij onderzoeksvragen over voorvallen elders in Nederland. Kees was de verhalen uit zijn jeugd over de oorlog op boven Noord-Beveland niet vergeten en dat was mede aanleiding samen met Wim de Meester de schouders te zetten onder het voorliggende boek over Noord-Beveland. Kees is vooral geïnteresseerd in de menselijke kant, wie waren de jongens aan boord van de toestellen, wat weet hun familie hiervan, hoe kunnen we het zodanig vastleggen dat we deze inzet en opoffering niet vergeten.

n.b.  Deze avond kunt u het boek aanschaffen.

Donderdag 19 maart 2020, l'Escaut Schedlekade 65 Terneuzen, aanvang 19.30 uur.

 Algemene ledenvergadering.

In het kader van de herdenking 75 jaar bevrijding wordt na de pauze de prachtige film vertoond over de Canadese infanterie in de Slag om de Scheldemonding, 'Against All Odds', gemaakt in opdracht van The War Amps of Canada en geproduceerd door H. Clifford Chadderton in 1987.

De film is voorzien van Nederlandse ondertiteling. 

Against All Odds – Ondanks alles

De Canadese infanterie in de Slag om de Schelde

Film van Cliff Chadderton voor de Canadese War Amputations

Cliff Chadderton (1919-2013) was in 1944 commandant van een eenheid van de Royal Winnipeg Rifles. Zij maakten deel uit van de 3^de Canadese Infanterie Divisie. Bij de slag om het Leopoldkanaal verloor hij zijn rechteronderbeen. Na de oorlog was hij werkzaam voor de organisatie War Amputations, waarvoor hij in 1987 deze film maakte.

In de buitengewoon mooie film gaat hij terug naar de plaatsen waar de Canadezen in de periode oktober tot en met november 1944 vochten voor het vrijmaken van de Scheldemonding. Zij werden geconfronteerd met Duitse troepen die zowel in aantal als in gevechtskracht veel sterker waren dan verwacht. Daarnaast werden er door de generaals fouten gemaakt en werden er geen versterkingen gestuurd om de vele doden en gewonden te vervangen. Ondanks deze en nog veel andere obstakels slaagden de Canadezen er toch in de Duitsers in Zeeland te verslaan. Cliff Chadderton noemde zijn film daarom ‘Against All Odds’ (‘Ondanks alles’)

Bewerking en Nederlandse ondertiteling zijn gemaakt door mevrouw Ireen van Damme.

Donderdag 23 januari 2020, l' Escaut Scheldekade 65 Terneuzen, aanvang 20.00 u.

 Uitnodiging voor de lezing

       De Hontevloed van 1134

door Frank Puylaert

Beste leden, mevrouw, mijnheer,

Het bestuur nodigt u van harte uit voor de eerste lezing in het nieuwe jaar. Gastspreker de heer Frank Puylaert is voor de meesten wel bekend. Nadat hij en zijn echtgenote waren verhuisd naar Gent, volgde hij lange tijd colleges geschiedenis aan de Gentse universiteit. Dit alles resulteerde in een studie over het ontstaan van de verbinding via het water van Gent naar de Honte of Westerschelde.

In 2019 werd, naar aanleiding van zijn onderzoek, het boek uitgegeven getiteld ‘De Hontevloed van 1134’. Hierin wordt geconcludeerd dat Gent ook getroffen moet zijn door de grootste stormvloed ooit die heel Flandria trof. Er ontstond onder meer de Muide, een havengebied aan zee, dus een verbinding van een rivier met de zee. Volgens Puylaert kwam deze waterverbinding bij Othene uit in de Westerschelde. Belangrijk hierbij zijn de vaarten Blide, Oude Vaart, Moerspui en het moerasgebied Lepelmoere. Het plaatsje Overslag was de plaats waar zout- en zoetwater elkaar ontmoetten.

Aangezien het Gentse stadsarchief in 1540 verloren is gegaan, met dank aan Karel V, is hierover niets terug te vinden.

Frank Puylaert studeerde geneeskunde aan de universiteit te Amsterdam. Na enige tijd als assistent-arts in Amerika werkzaam te zijn geweest, vestigde hij zich als huisarts in Sas van Gent, waar hij zijn vader opvolgde. Hij was jarenlang een actief lid, voorzitter nu erevoorzitter, van de Heemkundige Kring Sas van Gent.

Ongetwijfeld zal Frank Puylaert voor een boeiende avond zorgen, die u zeker niet mag missen.

We heten u en introducés van harte welkom.

Het bestuur