Jan Geensen, een jongen van de Westkant
Samengesteld door Ad Willems en Boudewijn Verstraeten
Een uitgave van de Heemkundige Vereniging Terneuzen (2008)
Op 5 september 2008 is door de Heemkundige Vereniging Terneuzen een nieuw boek gepresenteerd. Het boek gaat over de belevenissen van Jan Geensen, een jongen van de ‘Westkant’. Bij velen nog bekend als de eerste ’baas’ van de bootlieden. De door hem opgetekende verhalen spelen zich af in de periode 1895 tot 1910. Het eerste hoofdstuk gaat over zijn ouders en overige familieleden. Hoe zijn jeugdjaren in Terneuzen zijn vergaan. Ook verteld hij uitgebreid over de bevolking van Terneuzen. Over de mannen die veelal werkten in de haven, met het lossen van ladingen hout voor de papierfabrieken en de kolenmijnen, chinaklei voor de porseleinfabrieken en ijzer voor de staalfabrieken.Tot in de kleinste details beschrijft hij hoe Terneuzen er in die tijd uitzag, alsof je een wandeling door het toenmalige stadje maakt.
Als hij 13 jaar is moet hij gaan werken bij de drukkerij van Van de Sande. Maar Jan is echter zeer avontuurlijk van aard en het water heeft een bijzondere aantrekkingskracht op hem. Na nog een paar baantjes gehad te hebben, kan hij eindelijk gaan varen en wordt in de zomer van 1901 knechtje op de tjalk van Antoon de Bruin.
Maar dit is niet wat hij zoekt, hij wil meer! Op een dag doet de gelegenheid zich voor dat hij in Terneuzen kan aanmonsteren op de Dairy Maid, een Engelse driemast schoener. Ruim tweeëneenhalf jaar maakt hij, aan boord van verschillende schoeners, omzwervingen door de Britse wateren en langs de Europese kust en doet veel grote en kleine havens aan.
Echter zijn grote passie blijft toch de grote vaart. In 1905 krijgt hij van zijn vader toestemming en monstert hij aan in Rotterdam voor zijn eerste grote diepwater reis naar de oostkust van Amerika. Dan volgt een reis, via Kaap Hoorn, naar Portland in de staat Oregon aan de westkust van Amerika. Daar werkt hij ook nog enige tijd in de houtzagerijen. Vervolgens belandt hij in Australië, doet de Hawaii eilanden aan, om uiteindelijk weer aan de Amerikaanse Pacific Coast terug te keren. Na een aantal reizen langs de houthavens aan de Amerikaanse westkust, monstert Jan aan op een viermast bark met bestemming Chili. Vandaar gaat het opnieuw naar Australië, zijn laatste grote reis aan boord van een zeilschip.
In Australië maakt hij nog enkele reizen langs de westkust, afgewisseld door enkele jobs aan de wal, op zaagmolens en scheepswerven. Dan vindt hij het na al die jaren welletjes en hij gaat op zoek naar een schip dat hem terug kan voeren naar Europa. Na viereneenhalf jaar ontvangt zijn vader de eerste brief van Jan, waarin hij schrijft dat hij kan aanmonsteren op het stoomschip Afghanistan met bestemming Antwerpen. In juni 1909 komt hij in Antwerpen aan, waar hij wordt verwelkomd door zijn vader en zijn broer Piet.
Al zijn omzwervingen over de wereldzeeën en de soms hachelijke avonturen die Jan meemaakt, zijn boeiend en tot in de kleinste details beschreven. De lezer maakt kennis met het harde leven aan boord van de ‘windjammers’. Hij verteld over het zware en gevaarlijke werk dat ze aan boord moeten verrichten. Over bemanningsleden van allerlei nationaliteiten, het eten aan boord en ook over de ontberingen die ze doormaken, dat alles op een wijze, dat je jezelf aan boord waant.
Hij beschrijft uitvoerig tal van havenplaatsen en hun omgeving, waarbij de levensomstandigheden van de lokale bevolking met haar gebruiken en tradities niet vergeten worden. De lezer krijgt een goed beeld hoe men in havenplaatsen van de verschillende landen begin 1900 leeft en werkt.
Het boek, dat samengesteld wordt door Ad Willems en Boudewijn Verstraeten, wordt rijkelijk geïllustreerd met foto’s uit het Terneuzen van toen, maar ook met foto’s van de schepen waarop Jan Geensen heeft gevaren en van de vele havenplaatsen die hij heeft aangedaan. Fotomateriaal die ze van verzamelaars uit alle delen van de wereld hebben gekregen.
In het boek komen een aantal passages voor over het zingen van Shantyliederen aan boord. Een mooiere aansluiting met het Shantyfestival in het eerste weekend van september kon er niet zijn. Het boek werd dan ook op vrijdag 5 september 2008 tijdens de openingsavond van het Vliegende Hollander Shantyfestival gepresenteerd.
Lees hier de recensie van het boek in het Tijdschrift voor Zeegeschiedenis.
Het boek kost € 19,90 exclusief verzendkosten (€ 5,00 binnen Nederland). Betaling vooraf door storting op bankrekening 1291.69.269 (IBAN: NL68RABO 0129169269 BIC: RABONL2U) ten name van de Heemkundige Vereniging Terneuzen o.v.v. "Jan Geensen" en uw NAW gegevens. Na betaling ontvangt u het boek binnen 14 dagen.